Komunistyczna procesja i antyreligijne koncerty: jak "świętowano" Wielkanoc w ZSRR

Ideologia Związku Radzieckiego była bardzo antyreligijna, jeśli nie antyboska. Ale nawet gorliwość Komsomołu nie była w stanie przezwyciężyć wielowiekowych tradycji obchodzenia świąt religijnych, takich jak Boże Narodzenie i Wielkanoc. Władze ZSRR musiały być bardzo pomysłowe, aby przekonać ludzi do porzucenia zwyczajowych świąt.

OBOZ.UA zapytał, jakie innowacje zastosowano w ZSRR, aby zmusić obywateli do porzucenia tradycji i rytuałów ich przodków. I dlaczego nic z tego nie wyszło.

Wczesny ZSRR i zastąpienie tradycji

Ateizm jako wiodąca ideologia państwowa w ZSRR został wprowadzony od samego początku w 1922 roku. Obejmowało to fizyczne niszczenie starożytnych kościołów i mordowanie księży.

Aby przekonać ludzi, dla których Wielkanoc była do niedawna nieodzownym atrybutem wiosny, do porzucenia tej tradycji, wymyślono rytuały zastępujące chodzenie do kościoła. Były to komunistyczne procesje religijne czy młodzieżowe antyreligijne wiece i koncerty,

W 1930 roku władze sowieckie próbowały przenieść dzień wolny od pracy z niedzieli na czwartek w tygodniu wielkanocnym. Chciano uczynić święto dniem roboczym. Ale ta innowacja się nie przyjęła. Dlatego podczas świąt zaczęto organizować subbotniki - ludzie byli wypędzani do masowej bezpłatnej pracy, której czasami towarzyszyła procesja niosąca podobiznę księdza. Na koniec kukłę palono.

Druga wojna światowa

Kiedy hitlerowskie Niemcy zaatakowały ZSRR, rząd Stalina musiał pójść na ustępstwa. Prześladowania kościoła zostały znacznie złagodzone, a w latach 1942-45 zezwolono nawet na stosowanie stanu wojennego na terytoriach, na których obowiązywał stan wojenny. Doszło do tego, że w przeddzień zwycięstwa nad Hitlerem w maju 1945 r. firmy otrzymały święto, a sklepy spożywcze zaczęły sprzedawać ciasta wielkanocne.

Odwilż Chruszczowa

Po śmierci Stalina utrzymano pewne złagodzenie praktyk religijnych. Teraz ludzie nie byli wysyłani do obozów za świętowanie Wielkanocy, ale mogli "tylko" zostać zwolnieni z pracy. Ludzie powoli obchodzili święta w gronie rodzinnym. Sprzątanie Wielkiego Czwartku traktowano jako generalne porządki po sezonie zimowym, a księży zapraszano do domów, by pobłogosławili wielkanocne posiłki. Oczywiście ujawnienie takiego świętowania mogło prowadzić do kary - grzywny w pracy lub czegoś innego. Ale obywatele nadal podejmowali to ryzyko ze względu na swoje ulubione święto.

Ostatnie lata ZSRR

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych rząd radziecki ponownie próbował walczyć z religijnością ludności. Większość księży została zwerbowana przez KGB, policja zablokowała kościoły w główne święta, w tym Wielkanoc, i próbowała zorganizować świecką rozrywkę dla młodych ludzi w święta, aby odciągnąć ich od tradycji rodzinnych.

Ale ludzie mieli już cały arsenał sposobów na obejście tych zakazów. Na przykład udawali się do odległej wioski na świąteczne nabożeństwo, gdzie nikt ich nie znał, a ksiądz nie mógł donieść władzom o tych, którzy uczęszczali do kościoła w święto. Albo wybierali długie i trudne trasy do kościoła, aby uniknąć zauważenia przez policję lub zbyt czujnych sąsiadów.

Pomimo surowości oficjalnego zakazu świąt religijnych, w ciągu ostatnich 20 lat istnienia ZSRR, echa Wielkanocy można było dostrzec na poziomie państwowym. Fabryki piekarnicze produkowały wiosenne ciasta, a drukarnie publikowały tematyczne pocztówki. Członkowie partii komunistycznej, którzy byli odpowiedzialni za zapewnienie, że ludzie w terenie nie zbierają się, aby świętować, zaczęli wykonywać swoje zadania w czysto formalny sposób, pozwalając swoim sąsiadom i kolegom spędzić ten dzień tak, jak chcieli.

Gdy tylko Związek Radziecki dobiegł końca, tradycja świętowania Wielkanocy została natychmiast przywrócona na Ukrainie. Została ona starannie zachowana w wioskach i po cichu obchodzona w rodzinach, więc nie było trudno przywrócić święto ludziom.

Wcześniej OBOZ.UA opowiedział, dlaczego keczup został zakazany w ZSRR.

Subskrybuj kanały OBOZ.UA w Telegramie i Viberze, aby być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami.